Decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 1 grudnia 2021 roku element: „Brodacze ze Sławatycz – zwyczaj pożegnania starego roku” został wpisany na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Jest to jeden z najstarszych zwyczajów na Lubelszczyźnie, niepowtarzalne zjawisko kulturowe na terenie powiatu bialskiego.
Brodacze to lokalna nazwa przebierańców, którzy w ostatnich dniach grudnia nakładają na siebie specjalne stroje i paradują w nich ulicami Sławatycz. Określenie „brodacze” pochodzi od bardzo długich bród z lnianego włókna. Symbolizują one długie życie, doświadczenie oraz bogactwo przeżyć. Twarz brodacza jest zakryta ręcznie wykonaną ze skóry maską. Okrycie wierzchnie stanowi długi kożuch barani, odwrócony futrem na zewnątrz. Garb i długi kij w ręku to oznaki starości, doświadczenia i wielkiego wysiłku, jaki trzeba było znieść w ustępującym roku. Ręce i nogi owinięte są słomą i podwiązane powrósłami. Głowę brodaczy zdobi pokaźna, wysoka (ok. 80 cm.) cylindryczna czapa, przystrojona setkami bibułkowych kwiatów i wstążek. Ubrani w ten sposób brodacze, rozpoczynają kolędowanie w ostatni dzień grudnia w godzinach popołudniowych. Połączone jest ono ze składaniem życzeń.
Skąd ta tradycja? Tak naprawdę nikt dokładnie nie wie, skąd i od jak dawna jest kultywowana w Sławatyczach. Ta mająca swój niepowtarzalny urok tradycja, uwodzi i starych i młodych, a brodacze to prawdopodobnie jedyni tacy kolędnicy w Polsce.
Tekst na podstawie informacji Pana Bolesława Szuleja, dyrektora Gminnego Ośrodka Kultury w Sławatyczach, przedstawiciela depozytariuszy do wpisu Brodaczy ze Sławatycz na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
Fotografie: S. Pruniewicz, A. Trochimiuk, GOK Sławatycze